Bakteri Çakışması Nedir?

Bakteri çakışması, akvaryumda balık besleyen birçok kişinin karşılaştığı en vahim durumlardan biridir. Karşılaşma genel olarak yeni bir balığın akvaryuma eklenmesi ya da farklı yerlerden alınan balıkların bir araya koyulmasından sonra ortaya çıkmaktadır. Bu durum, mevcut canlıların aniden hastalanmasına veya ölmesine neden olabilir.

Bilimsel araştırmalardaki eksikliklerden dolayı popüler kültürde akvaryumda bakteri çakışması olarak adlandırdığımız hastalığın bilimsel adı ya da kanıtlanmış tedavisi bulunmamaktadır. Kısaca bakteri çakışması nedir? Konusundan bahsedersek, akvaryuma yeni eklenen bir balık ya da su canlısının akvaryuma eklenmesinden sonra akvaryumda mevcut olan canlıların birden bire hastalanması ya da ölmesidir.

Ortaya çıkışı sadece yeni bir balık eklenmesiyle değil, farklı bir akvaryumla temasa geçen ekipmanın veya akvaryum suyunun kullanımıyla dahi söz konusu olabilmektedir. Bakteri çakışması kaç günde ortaya çıkar? Bakteri çakışması genellikle farklı kaynaktan gelen bir balık ya da ekipmanın akvaryuma eklenmesini takiben 2-3 gün içerinde ortaya çıkmaktadır. Bu makalede, bakteri çakışması hakkında ayrıntılı bilgiler vermeye çalışacağız. Bu sayede ortaya çıkışı, belirtileri ve tedavisi hakkında bilgi sahibi olacaksınız.

Bakteri Çakışması Hastalığının Ortaya Çıkışı

İlk olarak 1980′ li yılların başında discus ve melek balığı üretim hanelerinde tespit edilen bakteri çakışması, aynı anda birçok tankı etkilemesiyle ciddi bir sorun haline gelmiştir. Başlangıçta nereden geldiği ve üretim hanelerde nasıl yayıldığı konusu gündeme gelmiştir.

Tayland, Singapur ve Asya ülkelerinden ithal edilen balıkların akvaryuma eklenmesinden sonra ortaya çıkan rahatsızlıklarda diğer balık hastalıklarından farklı semptomlar gözlemlenmiş, hastalığın tecrübe edildiği ilk karşılaşmalarda ölümle sonuçlanan enfeksiyonlar türemiştir.

Bu nedenle Asya ülkelerinden ithal edilen balıklar sorumlu tutularak hastalığın Asya üzerinden yayıldığı kanaati oluşmuştur. Fakat Avrupa ülkelerinde üreticilerinde aynı rahatsızlık belirtileriyle balıklarını kaybetmesi sonucu hastalığın bölgesel olmadığı, birçok üreticinin aynı hastalıktan muzdarip olduğu tespit edilmiştir.

Hastalığın kökenine dair çeşitli teoriler ortaya atılsa da, teorilerin birçoğu kişisel varsayımların ötesine geçememiştir. Hastalık tabi ki discus ve melek balıkları gibi narin türlerde daha yıkıcı sonuçlara neden olabilmektedir. Ancak akvaryum balığı üreticileri tarafından edinilen tecrübelerin aktarılmasıyla, bakteri çakışması sorununun sadece discus balıklarında yaşanmadığı aslında cikletler ve tropikal balıklar olmak üzere birçok türün etkilendiği anlaşılmıştır.

Özellikle discus bakteri çakışması konusunda en hassas balıkların başında gelir. Canlı doğuranlarda pek sık rastlanmasa da lepistes bakteri çakışması yaşanması durumunda en hızlı reaksiyon gösteren türlerden biridir. Keza ciklet balıklarının daha dayanıklı türler olduğu düşünülmektedir.

Ciklet balığı türleri arasında tropheus bakteri çakışması sorununa karşı fazlasıyla narin bir tür olarak kabul edilir. Balığınızın türü ne olursa olsun, bakteri çakışması konusunda doğru tespit ve yerinde müdahale hayat kurtarıcı olmaktadır. Öncelikle sorunu anlamalı, belirtileri gözlemlemeli ve doğru tedaviyi uygulamalısınız.

Bakteri Çakışması Nedir?

Daha öncede belirttiğimiz gibi bakteri çakışması olarak değerlendirilen hastalık hakkında çok az bilimsel kanıt vardır ve vakaların çoğu kişisel tecrübelere dayanmaktadır. Hastalığın kökenini belirlemek zor olsa da, hasta balıklar incelendiğinde enfeksiyon nedeninin bakterilerden ziyade viral bir temele dayandığını gösteren bulgular ortaya çıkmıştır.

Viral bir enfeksiyon olduğunun düşünülmesindeki en belirgin neden, çoğu durumda hasta balıkların aynı anda aynı hastalık belirtilerini göstermesidir. Hastalığı atlatan balıkların ise tıpkı grip virüsünü atlatmış insanlar gibi aynı hastalığın söz konusu olabileceği ortamlarda daha dirençli hale geldiği gözlemlenmiştir.

Fakat bakteri çakışmasına neden olan mikroskobik zararlılar ister bakteri olsun ister virüs, farklı formlarda ortaya çıkabileceğinden balıklarınızı adapte oldukları ortamdan farklı bir ortama alırken dikkatli olmanız gerekir.

Bakteri Çakışması Ne Kadar Tehlikelidir?

Bakteri çakışması, edinilen tecrübelere dayanılarak akvaryumdan akvaryuma, balıktan balığa yayılabildiği anlaşılan viral bir hastalıktır. Ayrı akvaryumlarda, akvaryum balığı satan mağazalarda, eşimizin, dostumuzun akvaryumunda gayet sağlıklı görünen balıklar kendileri için tehdit oluşturmayan mikrobiyolojik canlıları taşımaktadır.

Akvaryumda mevcut balıklar bu organik canlılara karşı bağışıklık kazanmıştır. Dışarıdan bakıldığında sağlıklı, hareketli olan balıklarda gözlemle anlaşılması mümkün değildir. Ta ki taşıyıcı bir balığı sağlıklı bir balık düşüncesiyle alıp mevcut akvaryumumuza ekleyene kadar…

Akvaryuma eklenen yeni balık beraberinde akvaryumdaki balıkların birden bire yeme karşı ilgisiz davrandıklarını, halsizleştiklerini hatta hasta bir hale büründüklerini görebilirsiniz. Başka herhangi bir sebep yokken balıkların aniden ciddi bir hastalık belirtisi göstermesi ve bazılarının ölmesi halinde bakteri çakışmasının ne kadar tehlikeli bir sorun olduğu anlaşılacaktır.

Bakteri Çakışması Nasıl Önlenir?

Bakteri çakışmasının faili sadece akvaryuma eklenen yeni balıklar değildir. Hastalık taşıyıcı balıkların bulunduğu akvaryumda kullanılan kepçeler, su değişim ekipmanları, akvaryum bitkileri, akvaryumlarda ortak kullanılan ısıtıcı ve diğer ekipmanlarda hastalığın yayılmasına neden olabilir. Böylece aynı odadaki, aynı üretim hanedeki tüm tanklar ve balıklar, ekipman paylaşımı dolayısıyla rahatsızlığa maruz kalabilir.

Balıklarda bakteri çakışması engelleme yöntemi olarak, sık sık balık değişimi yapılmasını, akvaryuma sürekli yeni balık eklenmesini, kalabalık üretim hanelerde “bir şey olmaz” düşüncesiyle dezenfekte edilmeden ortak ekipman kullanılmasını önermiyoruz. Ayrıca daha önce hastalığı atlatmış balıkların bulunduğu bir akvaryumunuz varsa hastalığın hala taşınıyor olması ihtimaline karşın tanka yeni balık eklenmesini tavsiye etmiyoruz.

Bakteri Çakışması Nasıl Anlaşılır?

Bakteri çakışması belirtileri:

• Akvaryumda hastalığın yaşanması durumunda bakteri çakışması belirtileri çeşitli şekillerde kendini gösterecektir.
• Salgının ilk evrelerinde enfekte olan balıklar saniyede 2-3 nefese kadar hızlı ya da çok ağır nefes almaktadır.
• Normal şartlarda tank içerisinde sakin ve huzurlu görünen balıkların akvaryumun bir köşesinde aşağı-yukarı inip çıkan hareketler sergilediğini görebilirsiniz. Bu davranış hastalığın ilk aşamalarında özellikle genç balıklarda daha yaygındır.
• Hastalığın ilerleyişinde ve bakteri çakışması belirtileri arasında en belirgin olan semptom, balıklarda yeme karşı duyarsızlık ve iştahsızlığın ortaya çıkmasıdır.
• Balıkların akvaryumun alt kısmında veya su yüzeyine yakın köşelerdeki karanlık bölgelerde askıda durması, dekorların arkasına saklanması söz konusu olabilir.
• Bazen de balıkların utangaç yapılarından tamamen sıyrılarak orta alanlarda, zeminde, su yüzeyinde sabit ya da yatay uzandığı görülmektedir.
• Renkleriyle streslerini belli edene discus, melek gibi balıklarda vücut üzerinde gözlemlenen karartılar, siyah lekelenmeler oluşmaktadır.
• Özellikle discuslarda savunma amaçlı aşırı mukoza ve mukus üretimi görülmektedir.

Bu belirtiler dışında bakteri çakışmasının ağır bir şekilde yaşandığı akvaryumdaki balıklar üzerinde diğer hastalıkların oluşturduğu ikincil enfeksiyonlar ortaya çıkabilir. Balıkların üzerinde noktasal ya da bölgesel beyaz lekelenmeler, kuyruk ve yüzgeç deformasyonlarıyla baş gösteren mantar enfeksiyonları gibi farklı rahatsızlıklar oluşabilir.

Bakteri Çakışması Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bakteri çakışması nasıl tedavi edilir? Önceki bölümlerde de bahsettiğimiz gibi bakteri çakışması olarak adlandırdığımız rahatsızlık temelde viral bir enfeksiyon olduğundan bunun için kesin bir ilaç veya tedavi bulunmamaktadır. Viral enfeksiyonlar, balıklarda bağışıklık sistemini zayıflatma ve balıklar üzerinde daha yıkıcı etkiye sahip olacak ikincil enfeksiyonları oluşturma eğilimindedir.

Bakteri çakışması adını verilen rahatsızlık çoğu durumunda doğrudan balıkları öldürmez. Bahis konusu ikincil enfeksiyonlar balıklar için tehdit oluşturduğunda yüksek ölüm oranları ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple balıklarınızı, bağışıklık sistemlerini güçlendirerek virüsle viral enfeksiyonlarla savaşmasını sağlayarak koruyabilirsiniz.

Balıklarda bakteri çakışmasında ortaya çıkabilecek mantar türevi ikincil enfeksiyonların tedavisi için antifungal(mantar karşıtı) ilaçlar ile, zararlı bakterilere yönelik antibiyotik tedavilerini kullanabilirsiniz. Bu noktada dikkat edilmesi gereken şey, ikincil rahatsızlıkların zamanında ve doğru bir tespitle belirlenmesiyle, rahatsızlığın türüne göre ilaç kullanımıdır.

Balıklarınız bakteri çakışması rahatsızlığındaki viral enfeksiyonu atlattıktan sonra bünyelerinde, viral enfeksiyon ve alt türlerine karşı antikora sahip olurlar. Yine de bakteri çakışmasının yaşandığı akvaryumdaki rahatsızlık yok olsa dahi uzun süre tank içerisinde bulunabildiği gözlemlenmiştir.

Bu nedenle hastalığın farklı akvaryumdaki balıklara ya da akvaryuma yeni eklenecek balıklara tehdit oluşturmaması adına tedavi bitiminden sonra en az altı ay boyunca beklemek, aynı zamanda ortak ekipman kullanımını sınırlandırmak doğru olacaktır.

Bakteri Çakışması Tedavisi İçin Tavsiyeler:

• Sorunu doğru tespit ettiğinizden emin olduktan sonra balıkların enfeksiyonlar mücadelesine katkı sağlamak ve dirençlerini artırmak amacıyla hastalığın yaşandığı tank içerisindeki sıcaklık kademeli olarak artırılmalıdır. Akvaryum ısısı 30-31 santigrat derece seviyelerine çıkarılmalı, rahatsızlık geçene kadar ortalama bir haftalık süreçte bu seviye korunmalıdır.
• Akvaryum içine ekstra hava motoru desteği sağlanarak pipo filtre, hava taşı vasıtasıyla tank içerisindeki oksijen desteklenmelidir.
• İkincil rahatsızlıkların söz konusu olduğu durumlarda, ikincil hastalığın yayılmasını engellemek amacıyla hasta balığın karantina tankına ayrılması gerekmektedir. Karantina tankında ikincil rahatsızlığa yönelik balığa uygun ilaç uygulaması yapılmalıdır.

Permasol Tedavisi

• Bakteri çakışması yaşanan tank içerisindeki balıklarda ciddi bir halsizlik gözlemlenmesi durumunda, akvaryumdaki sıcaklıkla aynı sıcaklık değerinde bulunan kova benzeri bir kap içerisinde balıklara 20 litre suya çeyrek tablet oranında seyreltilmiş kısmı permasol tedavisi uygulanabilir. Kısmı permasol tedavisinde balıklar kepçe içerisinde permasol bulunan kaba konularak bir nevi banyo yaptırılmalıdır. Balıkların permasol kabı içerisinde kalma süresi yavru ya da yetişkin fark etmeksizin 1 dakikayı aşmamalıdır. Ayrıca permasol tedavisi kısmi ve yoğun bir tedavidir uzun süreli uygulanması gerektiğinde gün aşırı uygulama yapılması tavsiye edilir.
• Tedavi amaçlı geçirilen süreçte ilk iki günün sonunda balıklarda düzelme gözlemlenememesi durumunda 3. gün başlangıcında hastalığın yaşandığı akvaryuma 25 litre suya yarım tablet permasol ölçüsü baz alınarak permasol tedavisi uygulanabilir. Permasolün direkt olarak akvaryuma atılmaması gerekmektedir. Öncelikle pet şişe benzeri bir kap içerisinde suyla karışması sağlanarak yavaş yavaş akvaryuma enjekte edilmesi önerilmektedir.
• Tedavi amaçlı karantina süresi boyunca iki günde bir olmak üzere akvaryum suyunun %40 oranında değişiminin yapılması iyileşmeyi destekleyici olacaktır. Eklenecek taze akvaryum suyunun dinlendirilmiş olması önemlidir. Ayrıca eklenecek taze suyun içerisine balıkların mukozalarını desteklemeye yönelik üretilmiş su düzenleyicilerin eklenmesi tedavi sürecine olumlu katkıda bulunacaktır.
• Tedavi amacıyla öngörülen tavsiyelerin uygulanmasından sonra başarılı bir süreç başlamışsa ilk birkaç gün içerisinde balıklardaki halsizliğin yavaş yavaş kaybolduğu anlaşılacaktır. Normalleşen davranışların yanında yeme karşı ilgi beraberinde iştahlarında açılma gözlemlenecektir. Bu noktada tedavi aşamasının hemen kesilmesini önermiyoruz. Isının 5. günün sonunda 6. gün itibariyle kademeli olarak 8-12 saate bir azaltılarak eski seviyelerine çekilmesi doğru olacaktır. İki güne bir %40 su değişimine devam edilmeli, tedavinin son günü %50 su değişimi yapılarak dip çekimi yapılmalıdır. Ayrıca son günde gerçekleştirilecek dip çekimi eşliğindeki su değişimi ile paralel olarak yapılmalıdır. Tank içerisindeki filtre ekipmanlarının temizliği yapılmalı, temiz ekipmanlar beraberinde taze su eklenmelidir.

Balık hastalıklarının temelinde yatan nedenlerden biri bulaşıcı hastalık taşıyan canlılar ise, diğeri de akvaryumda oluşan sağlıksız su değerleridir. Akvaryumda sağlıklı su değerlerini oluşturulmasını sağlamaya yönelik “Akvaryumda Sağlıklı Su Değerleri İçin Öneriler” isimli makalemizi inceleyerek püf noktaları konusunda bilgi edinmek için tıklayınız.

Ayrıca, akvaryumda doğru bakteri döngüsünün oluşturulması amacıyla; En İyi Bakteri Kültürü Markaları ve özelliklerine değindiğimiz makalemizi incelemek isterseniz tıklayınız.

Fotoğraf Galerisi