Beyaz Benek Hastalığı (Ichthyophthirius multifiliis)

Balık sahipleri için büyük bir endişe kaynağı olan beyaz benek hastalığı, tatlı su balıklarında oldukça yaygın bir enfeksiyon türüdür. Ichthyophthirius multifiliis adı verilen bu parazit, ciltte beyaz benekler şeklinde görülmekte ve balıkların sağlığını ciddi şekilde etkilemektedir. Bu hastalığa sahip balıkların tedavi edilmesi gerektiği gibi, hastalıktan korunmak için de bazı adımlar atılması gerekmektedir.

Beyaz benek hastalığına sahip balıkların belirtileri arasında, ciltte kum tanesi büyüklüğünde beyaz beneklerin görülmesi, kaşıntı, sık sık yüzeye çıkma ve nefes almada zorlanma yer almaktadır. Balıkların yem yeme isteklerinin azalması ve daha az hareketli hale gelmeleri de hastalığın belirtileri arasındadır.

Hastalık konusunda etkili birkaç tedavi vardır, fakat doğru şekilde uygulanmazlarsa, balıklarınız ve diğer tank sakinlerinizle ciddi sorunlara neden olabilir. Bu makalede, beyaz benek hastalığı nedir? Sorusuna yanıt verirken, tedavi seçeneklerinin ve önleme stratejilerinin yanı sıra beyaz benek hastalığının detaylarını açıklamaya çalışacağız.

Beyaz Benek Hastalığı Nedir?

Beyaz benek hastalığı, tatlı su balıklarının en yaygın enfeksiyonlarından biridir. Ichthyophthirius multifiliis olarak bilinen bu parazit, genellikle ciltte beyaz benekler şeklinde görülür ve balıkların ölümüne neden olabilir. Genellikle beyaz nokta ya da beyaz benek hastalığı olarak adlandırılan bir protozoon hastalığıdır. Hastalığın etkeni tek hücreli canlılar familyasına dahil ve Ciliaten ailesine ait bir parazit türüdür.

Hastalığın bilimsel adı “Ichthyophthirius multifiliis” dir. Parazitlerin ortalama boyutu 0,5 ila 1,5 mm. aralığındadır ve su içerisinde 3 – 30 °C sıcaklık aralığında yaşarlar. Balıkları konak olarak kullanan parazitler tutunup beslenebilecekleri balık bulamadıklarında 2 gün içerisinde ölmeye başlarlar.

Beyaz Benek Hastalığı Neden Olur?

Balıklarda beyaz benek hastalığı oldukça sık karşılaşılan balık hastalıklarından biri olduğu için birçok uzman, hastalığın kalabalık akvaryumların çoğunda, özellikle daha büyük tanklarda, yetiştirme havuzlarında, akvaryumcularda ve toptancılarda bulunduğunu düşünüyor. Örneğin; japon balığı beyaz benek hastalığı konusunda hassas türlerden biri olduğu için balık nüfusunun fazla olduğu tanklarda hastalığa daha açık oldukları gözlemlenmiştir.

Hastalığın yaygın olması, çoğu balığın hastalığa karşı iyi bir bağışıklık geliştirmesini ve enfeksiyonla herhangi bir semptom oluşmadan önce savaşmalarını sağlamıştır. Akvaryum ortamında gelişen balıklar, genellikle bağışıklık sistemleri çalışmazken veya yoğun stres nedeniyle hastalanırlar. Stresin bağışıklık tepkisini düşürdüğünü ve balıkların stresli olduğu zaman enfeksiyonlara açık olduğunu biliyoruz.

Bir balığın yaşamında su sıcaklığındaki ani değişimler, su kalitesindeki bozulmalar, uygun olmayan tank arkadaşları, yanlış beslenme ve diğer çeşitli faktörler strese katkıda bulunur. Fakat yeni bir balığın nakliyesi ve nakliye işlemleri canlının strese en çok maruz kaldığı aşamalardır.

İster vahşi ortamdan ister balık üretim çiftliklerinden gelsin, balıkların önce toptancıya, ardından bir perakendeciye ve son olarak evinize taşınması ve nakliye süreci son derece streslidir. Özellikle bu noktada akvaryuma yeni eklenen balıklarda beyaz benek hastalığı görülmektedir.

Balıklarda beyaz benek hastalığı bulaşıcı mıdır? Bulaşıcı bir hastalık olan beyaz benek hastalığı bağışıklık sistemi zayıflamış balıklara bulaşarak hızlı bir yayılım gösterir. Özellikle ani ısı değişimleri ve uzun süreli seyahat sonucunda oluşan stres durumunda bulaşma oranı yükselir.

Beyaz Benek Hastalığı Belirtileri

Özellikle kış aylarında akvaryum suyundaki ısı değişimleri ve su değişimlerinde akvaryuma eklenen suyun ortaya çıkardığı sıcaklık değişimleri nedeniyle strese maruz kalan balıklarda hastalığın görülmesi olasıdır. Sıcaklık değişimlerinin yanında akvaryum temizliğinin aksatılması, uygun olmayan su şartlarının sebep olduğu stres dolayısıyla bağışıklık sistemi zayıflayan balık enfeksiyona açık hale gelecektir.

Beyaz benek hastalığı, balıkların ciltlerinde beyaz beneklerin görülmesiyle belirir. Bu benekler, balığın cilt yüzeyinde kum tanesi büyüklüğünde beyaz lekeler olarak ortaya çıkar. Balıklar, bu beneklerin neden olduğu kaşıntı nedeniyle sık sık yüzeye çıkarlar ve nefes almada zorlanabilirler. Ayrıca, balıkların yem yeme istekleri de azalır ve daha az hareketli hale gelirler. Bu belirtiler, beyaz benek hastalığının teşhis edilmesi için önemlidir.

Beyaz Benek Hastalığı Nasıl Anlaşılır?

Balıklarda beyaz benek hastalığı belirtileri oldukça belirgin ve ayırt edilebilir semptomlar olarak gözlemlenir.  Genellikle vücut üzerinde ve solungaçlarda karakteristik beyaz noktalar, leke benzeri görüntüler oluşur. Bazı enfeksiyonlarda ise beyaz benek organizmaları sadece solungaçlarda bulunur. Hastalığın ilerleyen safhalarında balıklar daha fazla tahriş olur ve tankın yanlarına, tabanına sürtünmeye çalışır. Hastalık daha sonra solunum sıkıntısına, iştahsızlığa hatta ölüme neden olabilir.

Beyaz Benek Hastalığı İç Yaşam Döngüsü

• Trofozoitler(kistleşmiş parazit formu) balık derisinde olgunlaşır.
• Trophont (olgun trofozoit) balığı bırakır.
• Trophont tomit(parazit organizmaları) üretir.
• Trophont patlamaları ve tomitleri serbest bırakılır.
• Tomitler balığın derisine nüfuz eder ve döngü tekrarlanır.

Ichthyophthirius’un yaşam döngüsü karmaşıktır, fakat döngünün bilinmesi beyaz benek tedavisinde ve önlenmesi anlamında çok önemlidir.

Beyaz Benek Hastalığı İnsana Bulaşır Mı?

Akvaryum balıklarında sıklıkla karşılaştığımız hastalıklardan biri olan beyaz benek, su içerisinde gelişebilen ve yalnızca balıklardan balıklara bulaşabilen bir hastalıktır. Beyaz benek hastalığı, sadece balıkları etkileyen bir hastalıktır ve insanlar arasında yayılmaz. Ancak, balıkların tedavi edilmeden serbest bırakılması veya ölü balıkların atılması, çevresel sorunlara neden olabilir.

Beyaz Benek Hastalığından Korunmak İçin Öneriler

• Uzun süredir temizlenmeyen akvaryum filtresi veya kirli akvaryum suyu, balıklarınızı strese sokarak bağışıklık sistemlerinin zayıflamasına neden olmaktadır. Bu nedenle akvaryum temizliğini aksatmayın.
• Akvaryumda sağlıklı su değerlerini korumak amacıyla periyodik olarak su değişimi yaparak uygun su değerlerini sağlamaya çalışın.
• Akvaryumda su değişimi yaparken, akvaryuma ekleyeceğiniz taze suyun soğuk olmamasına dikkat edin. Taze su sıcaklığının akvaryumdaki su sıcaklığına yakın olmasına özen gösterin.
• Akvaryumda su değişimi yaparken direkt olarak şebeke suyu kullanmamaya çalışın. Şebeke suyundaki klor akvaryumdaki faydalı bakteri popülasyonunun azalmasına, uzun vadede yok olmasına neden olmaktadır. Azot döngüsü ve faydalı bakteri kolonisi olmayan akvaryumlarda oluşan organik atık yığılmaları balıkların sağlığını olumsuz etkilemektedir.
• Tankınıza sık sık yeni balık eklemeniz hastalık taşıyan balıkların akvaryuma girme ihtimalini artıracaktır. Bu nedenle akvaryuma sık sık yeni balık eklemeyin.
• Akvaryum balığı satın alırken hasta ve ölü balıkların bulunduğu tanklardan balık almamaya çalışın.
• Akvaryuma bitki satın alırken, balık bulunan bir akvaryumdan bitki satın almanız durumunda, bitkileri dezenfeksiyon işlemi uygulamadan tankınıza eklemeyin.
• Akvaryuma canlı eklemeniz gereken durumlarda ise canlıların akvaryum suyuna alıştırma işlemine tabii tutulması ve şüpheli durumlarda dezenfeksiyon uygulanması akvaryum sağlığınız için oldukça önemli bir husustur.
• Balıklarınızın deri ve mukoza sağlığını desteklemek amacıyla zaman zaman B vitamini takviyesi yapabilirsiniz.

Beyaz Benek Hastalığı Tedavisi

Beyaz benek hastalığı nasıl tedavi edilir? Organizmanın yaşam döngüsü sıcaklığa bağlı olduğundan ve sadece tomite aşamasında öldürülebildiğinden, yaşam döngüsündeki tomit oluşumunu ve salınım döngüsünü hızlandırmak için tank sıcaklığını artırmanız gerekmektedir. Sıcaklığı balıkların cinsine ve tolere edebileceği seviyeye bağlı kalarak 3-4 santigrat derece artırmak yeterli olacaktır.

Beyaz benek kaç günde geçer? Beyaz benek enfeksiyonu tedavisi ve iyileşme süreci parazitin yaşam döngüsü ile doğrudan ilintilidir. Teorik olarak 26-27 °C sıcaklıklarda döngü dört gün süreceğinden, tedavi işlemi dört gün içerisinde tamamlanmalıdır. 28-30 °C sıcaklıklarda ise döngü iki-üç günde tamamlanacağından tedavi süresi 3 gün ile sınırlı kalacaktır.

Tedavi aşamasında beyaz benek organizmalarını balık üzerindeyken öldüremeyeceğimizi ve yaşam döngüsüne göre tedavi süresinin tamamlanması gerektiğini biliyoruz. Balıklarımızı tedavi etmek amacıyla karantina tankına almak tedavinin daha etkin uygulanmasını sağlayacaktır.

Bu sayede ana tanktaki bakteri döngüsü bozulmadan içerideki beyaz benek organizmaları yok edilebilir. Karantina sürecinde balıkların tedavisinden bahsettikten sonra, ana tank için gerekli tedaviden de ayrıca bahsedeceğiz. Şimdi dilerseniz beyaz benek hastalığı tedavisi ve tedavi yöntemlerinden bahsedelim.

Kaya Tuzu ile Beyaz Benek Tedavisi

Karantina tankına alınan balıkların tedavisi aşamasında tank ısısının 3-4 derece artırılması gerektiğinden bahsetmiştik. Beyaz benek hastalığı ilaçsız tedavi edilirken, kaya tuzu kullanılmasındaki amaç mümkün olduğunca doğala yakın, kimyasaldan uzak bir tedavi amaçlamaktır. Tedavi büyük ölçüde hastalığın çözümlenmesini sağlamaktadır. Lakin ileri enfeksiyon vakalarında, beyaz benek hastalığı kesin tedavisi kimyasal ilaç kullanımını gerektirebilmektedir.

Beyaz benek hastalığı kaya tuzu tedavisinde akvaryum sıcaklık seviyesi ayarlandıktan ve balıklar karantina akvaryumuna alındıktan sonra; karantina akvaryumuna balıkların tolere edebileceği miktarda kaya tuzu eklenmelidir. Eklenen kaya tuzu miktarı her 10 litre su için 1 çay kaşığı olarak hesaplansa da balıklarınızın türü ve tolere miktarına göre bir miktar artırılıp azaltılabilir.

Kaya tuzu eklendikten sonra akvaryum etkin bir şekilde havalandırılmalı balıkların oksijen ihtiyacı yeterli düzeyde karşılanmalıdır. Üç gün boyunca sıcaklık değerleri düşürülmemeli, su değişimi kısmi olarak her günün akşamında %25 su değişimi dip çekimi vasıtasıyla yapılmalıdır. Balıklar günlük olarak gözlemlenmeli, üçüncü gün üzerlerindeki beneklerin kaybolup kaybolmadığına bakılmalıdır.

Balıkların üzerindeki benekler kaybolduktan sonra, balıklarınızdaki sağlıklı hareketlenme görülecektir. Dördüncü günün akşamında akvaryumda dip çekimi vasıtasıyla %25 su değişimi yapılarak zemindeki ölü parazit organizmalarının tahliyesi sağlanmalıdır. Su değişiminin ardından sıcaklık kademeli olarak birkaç saat içerisinde balıklarınıza uygun seviyeye gelecek şekilde eski seviyesine çekilmelidir.

Kimyasal Tedavi

Beyaz benek hastalığı kesin çözüm olarak önerilen en iyi tedaviler; formalin veya malakit yeşili veya ikisinin bir kombinasyonundan oluşmaktadır. Ayrıca bakır, metilen mavisi, potasyum permanganat ve kinin hidroklorür banyoları da kullanılmaktadır. Metilen mavisi türevindeki ilaçlar genel olarak kullanım talimatı içerdiğinden talimata uygun olarak kullanılması tavsiye edilmektedir.

Beyaz benek ilacı olarak formalin kullanırken, yakın zamanda satın alınan ve miadı dolmamış formalin kullandığınızdan emin olun. Uzun süre depolanan ve son kullanma tarihi geçen formalin, balıklar için toksik olabilen paraformaldehite dönüşebilir. Bunun meydana geldiğinin bir göstergesi, şişede beyaz bir çökelti oluşmasıdır.

Ayrıca malakit yeşili, bazı süslemeler ve silikonları yeşil renge boyayabilir ve önerilen dozda verilirse piranalar, neonlar, güneş balığı ve bazı hassas balıklar için toksik olabilir. Hassas türler için malakit yeşili yarı ölçüde kullanılmalı ve etkileri dikkatle izlenmelidir.

Malakit yeşili ve metilen mavisi dışındaki kimyasal tedavi yöntemlerinde kimyasalın türü ve balıkların üzerindeki etkileri iyice araştırılmalıdır. Araştırma yapmadan kulaktan dolma bilgilerle balıklar üzerinde kimyasal kullanımı son derece tehlikelidir. Kimyasal olarak ilaç tedavisi uygulanırken ilaçları etkisiz hale getirmemeleri için filtrenizde karbon mevcut ise, karbonu filtrenizden çıkarın ve tedavi sırasında UV sterilizatörlerini ya da protein toplayıcı/sıyırıcıları kapatın.

Akvaryum Beyaz Benek Hastalığı Tedavisi

Karantina tankında balıkların tedavisi yapılırken akvaryum içerisindeki beyaz benek hastalığının da tedavi edilmesi gerekmektedir. Ana tankta içerisindeki beyaz benek tomitlerinin bir balığa yapışmadan sadece 48 saat hayatta kalabileceğini bildiğimiz için tüm balıkları çıkardıktan sonra sıcaklık 30 °C seviyesine çıkarılmalıdır.

Beyaz benek ne zaman geçer? Ana tank tedavisini destekleyici olması açısından tank içerisinde bitki yok ise tanka 50 litre suya bir tatlı kaşığı olacak şekilde kaya tuzu eklenebilir. Sıcaklık 30 °C düzeyinde iken tanktaki mevcut beyaz benek organizmaları 2 gün içerisinde ölecektir.

Hastalığın yok olduğundan emin olmak için, balıkları tanka geri göndermeden önce 4 gün bekleyin.  Dördüncü günün sonunda akvaryumda dip çekimi beraberinde %50 su değişimi yapılmalı, sıcaklık balıklara uygun olacak şekilde eski seviyesine getirilmelidir.

Karantina tankında balıkların tedavisi ve ana tank içerisindeki beyaz benek hastalığının tedavisinden sonra su şartları ile sıcaklık seviyesi uygun seviyeye getirildikten sonra balıkları alıştırma işlemi beraberinde ana akvaryuma ekleyebilirsiniz. Bundan sonraki süreçte balıklarınızın sağlığını korumak ve tekrar hastalıklara yol açamamak adına akvaryumdaki sağlıklı su değerlerini korumaya özen gösterin.

Beyaz Benek Hastalığı Konusunda Sıkça Sorulan Sorular

Beyaz benek öldürür mü? Beyaz benek enfeksiyonu tedavi edilmediği takdirde hızla ilerleyen bir hastalık türüdür. Parazitler için elverişli ancak balıklar için olumsuz şartların devam etmesi halinde ise ölümle sonuçlanabilir.

Beyaz benek hastalığı kendiliğinden geçer mi? Genellikle kimyasal müdahalede bulunmak istemeyenler tarafından merak edilen bir konudur. Eğer akvaryumunuzdaki ısıyı 29-30 santigrat derecelere çıkarabileceğiniz canlı türlerine sahipseniz ve balıklarınızın kaya tuzu konusunda toleransı yüksek ise kaya tuzu tedavisi ile hastalığın kendiliğinden geçmesini bekleyebilirsiniz. Fakat bu kesin bir çözüm değildir. Ancak herhangi bir şey yapmadan geçer mi? Diye sorarsanız, mümkün değildir diyebiliriz.

Beyaz benek kaç derecede ölür? Beyaz benek parazitleri 29 santigrat derece ve üzerindeki sıcaklıklarda yaşam ve üreme döngülerini gerçekleştiremezler. Bu sayede mevcut parazitlerin yok olması ve yenilerinin üremesi engellenmektedir.

Sonuç itibariyle, beyaz benek hastalığı tatlı su balıklarında oldukça yaygın bir enfeksiyondur ve balıkların ölümüne neden olabilir. Bu nedenle, balık sahiplerinin su kalitesini düzenli olarak kontrol etmesi, doğru beslenme uygulaması ve karantina tankında yeni balıkları tutması önemlidir. Ayrıca, hastalığın belirtileri fark edildiğinde, hemen tedavi edilmesi gerekmektedir. Bu adımlar, balıkların sağlıklı kalmasını ve beyaz benek hastalığından korunmasını sağlar.

Akvaryumda balık beslerken sıklıkla karşılaşılan hastalıkların önlenmesi ve tedavi konusundaki başarı akvaryumdaki sağlıklı su değerlerine bağlıdır. Yazımızın devamında Akvaryumdaki Sağlıklı Su Değerleri İçin Öneriler konulu makalemizi inceleyerek detaylı bilgi edinmek isterseniz tıklayınız.

Ayrıca, akvaryumunuza sağlıklı balıklar eklemek üzere Akvaryuma Balık Satın Alırken Nelere Dikkat Edilmeli konulu makalemiz için tıklayınız.

Balıklarda Beyaz Benek Fotoğrafları