Filtrasyon Nedir?

Bu yazımızda Filtre ne işe yarar? Filtrasyon nedir? Sorularının yanı sıra filtrasyon çeşitleri nelerdir? Sorularının yanıtlarını arayacağız. Böylelikle sağlıklı bir akvaryum filtrasyonu hesaplama aşamasının temeli olan basit anlamda filtrasyon konusunu, bilimsel detaylar ile harmanlayıp anlaşılır bir şekilde aktarmaya çalışacağız.

Doğaya baktığımızda gördüğümüz muhteşem su altı manzarasında, balıkları, bitkileri, yengeçleri, karidesleri ve çeşit çeşit su canlısını görmekteyiz. Lakin filtreler, filtre hortumları ya da ekipmanları vahşi doğada gözüme çarpmaz.

Doğal su altı yaşamını konu alan fotoğraflarda veya video kayıtlarında, hatta belgesel yapımlarda dikkat edileceği üzere ortamdaki hacme oranla çok az sayıda canlı yükü olduğunu görürüz. Canlıların oluşturduğu organik atık yükü de hacme düşen canlı varlığıyla doğru orantılı şekilde azdır.

Kaldı ki yer altı suları, akarsular, yağmur ve kar gibi mevsim yağışlarının sağladığı taze suyun katkısı da oldukça fazladır. Oysa akvaryum kurmak istediğimizde birkaç balıkla başlattığımız hobi, hoşumuza giden her canlıyı akvaryuma ekleme isteğine ve eklenen her canlı ile kalabalık bir serüvene dönüşüyor.

Doğadaki su kütlelerinde litre başına düşen canlı sayısı hesaplanamayacak düzeyde iken akvaryumda rakamlara oranla oldukça fazla bir canlı yükü söz konusu olmaktadır. Akvaryumdaki canlıların atıklarını minimum seviyede tutmak için veya canlılarınız için daha az zararlı hale getirmek için akvaryum filtrasyon sistemleri kullanılmaktadır.

Filtrasyon Türleri

Önceki başlık altında fazlasıyla üzerinde durduğumuz filtrasyon, çok az sayıda canlıyla doğala eş değer bir akvaryum kuramayacağımız için son derece gereklidir. Peki filitrasyon gerekli diyoruz ama filtrasyon tam olarak nedir? Akvaryum suyunu nasıl temizler?

Filtrasyon ne demektir? Basit anlamıyla filitrasyon organik atıklarla kirlenen akvaryum suyunun balıkların sağlığı için güvenli, bizim görsel zevkimiz için temiz görünmesini sağlar. Akvaryum canlıları ise su içerisinde gözle göremediğimiz sağlıklı biyolojik ve kimyasal değerlere ihtiyaç duyarlar. Bu da sudaki görsel netlikten daha önemlidir.

Akvaryumdaki filtreleme sistemi suyun mekanik, kimyasal ve biyolojik olarak üç aşamalı şekilde temizlenmesini, sağlıklı değerlere ulaşmasını sağlar. Bu bilgiler ışığında akvaryumdaki filtrasyon çeşitleri:

• Mekanik filtrasyon,
• Kimyasal filtrasyon,
• Biyolojik filtrasyon olarak sıralanmaktadır.

Mekanik Filtrasyon

Filtre sistemi içerisinde ilk aşama, suda görünen dışkı, pislik ve yem artıkları gibi tortuların süzülmesiyle gerçekleşir. Tortuların süzülmesiyle su daha berrak bir görünüm alır. Bu şekilde gerçekleşen ilk filtrelemeye “mekanik filtrasyon” adı verilir.

Mekanik filtrasyon, filtre içerisindeki sünger ve elyaf gibi filtre malzemeler vasıtasıyla gerçekleşir. Mekanik filtrelemenin sağladığı fayda, sudaki berraklığın yanı sıra mekanik olarak süzülen tortular ile filtre içerisindeki kimyasal ve biyolojik temizliğin gerçekleştiği mikro gözenekli filtre malzemelerinin daha geç tıkanarak daha uzun süre kullanılmasını sağlamaktır.

Kimyasal Filtrasyon

İlk aşama olan mekanik filtrasyonda süzülen partiküllerle sudaki balık dışkıları ve yem artıkları gibi fiziki materyaller tutuluyor olsa da su içerisinde çözünmüş atıklar süzülemez. Çözünmüş haldeki atıklar fiziki atıkların ve bileşiklerin yapısını oluşturan fosfat – silikat – klor ve kloramin gibi bileşenlerdir.

Bu kimyasal bileşenler sudaki koku oluşumundan tutunda, yosun oluşumuna ve canlıların sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sebep olurlar. Kimyasal filtrasyon ise tam da bu aşamada gerçekleşmesi istenen filtreleme işlemidir. Suda çözünmüş kimyasal bileşenlerin sudan çekilmesini veya su içerisinde bağlanarak yapısının bozulmasını sağlar.

Çoğunlukla çeşme suyunda bulunan klor gibi organik ve inorganik maddelerin tutulmasını sağlayan karbon gibi filtre malzemeleri, direkt olarak sudaki zararlı bileşenleri süzer.

Silikat gibi zararlı maddelerin tutulmasını sağlayan reçine gibi filtre malzemeleri ise zararlı bileşen üzerinde iyon değişikliği yapmaya yöneliktir. Sürekli kullanım gerektirmezler. Kimyasal filitrasyon malzemeleri daha çok zararlı bileşenlere müdahale gereken zamanlarda kullanılmaktadır.

Biyolojik Filtrasyon

Akvaryumdaki su şartlarının oturmasıyla zaman içerisinde filtremizdeki seramik biyolojik filtre malzemeleri ve taban substratı içerisinde faydalı bakteri kolonileri oluşur. Bakteriler filtre içerisinde oksijenli ortamda yaşayabileceği gibi zemindeki kum, toprak, çakıl gibi materyallerden oluşan substrat içerisindeki oksijensiz ortam içerisinde de hayatta kalabilirler.

Peki nedir bu faydalı bakterileri bu kadar önemli yapan? Onları bu denli öneme haiz kılan işlevleri biyolojik filtreleme aşamasının gerçekleşmesini sağlamalarıdır. Akvaryumdaki biyolojik filtrasyon son derece elzemdir. Balıkların mukoza sağlığına olumlu etkileri, bağışıklık sistemlerinin güçlendirilmesine sağladığı fayda ve zehirli atıkların canlılar tarafından tolore edilebilir hale dönüştürülmesine kadar yararlı etkileri oldukça geniştir.

Biyolojik filtrasyon bakterileri ismiyle de anılan faydalı bakteri kolonileri, su içerisinde gözle görülmeyen ve son derece zehirli olan organik atıkların daha az zehirli bileşiklere dönüşmesini sağlar. Akvaryumda beslediğimiz canlılar yaşamsal faaliyetleri sonucunda su içerisinde fazlasıyla zehirli olan amonyak oluşumuna neden olurlar.

Bakteriler ise amonyağı gerçekleştirdikleri reaksiyon ile öncelikle daha az zehirli bileşen olan nitrite çevirirler. Bakteri kolonisindeki diğer bir grup bakteri de, nitriti daha az zarara neden olan nitrat bileşenine çevirirler.

Akvaryumdaki biyolojik filtrelemenin etkin bir şekilde devam etmesini sağlamak için biyolojik filtre malzemelerinin klorlu çeşme suyunda yıkanmaması, temizliğinde deterjan türevi ürünlerin kullanılmaması önemlidir. Ayrıca belirli periyotlarda akvaryuma bakteri kültürü aşılanması biyolojik filtrelemeyi destekleyicidir.

Bu yazımızda akvaryum için filtrasyon ne demek? Sorusuna yanıt vermeye ve akvaryum filtreleri içeresinde gerçekleşen filtreleme çeşitleri hakkında bilgi vermeye çalıştık. Yazımızın devamında, Akvaryum dış filtre temizliği konusunda detaylı bilgilerden oluşan makalemizi incelemek isterseniz tıklayınız.

Fotoğraf Galerisi