Su Mercimeği (Lemna minor)

Su mercimeği, su yüzeyinde yüzen küçük yeşil bitkilerdir. Adını, Mercimek ailesine benzeyen yapraklarından almaktadır. Dünya genelinde yaygın olarak yetişen ve hem tatlı hem de kısmen tuzlu suda yaşayabilen bir bitkidir.  Su ekosistemi için önemli bir rol oynar ve havuz veya göletlerin su kalitesini iyileştirmek için kullanılabilir.

Akvaryum içindeki biyolojik filtrasyonu destekleyici özelliği ve nitrat emen bitki türlerinden biri olması sayesinde oldukça güzel bir üne sahiptir. Akvaryumunuzda nitratın kontrolü konusunda doğal bir yardımcı arıyor ve su üstü bitkileri arasında bir tercih yapmak istiyorsanız; su mercimekleri sizin için en uygun seçenek olabilir.

Su mercimeklere bazı tatlı su canlıları için yüksek protein değerine sahip bitkisel besinlerdendir. Su mercimeği bitkisi çoğunlukla akvaryuma istenmeden misafir olurlar. Sonrasında akvaryumda yeterli besin olduğu takdirde baş edilemez seviyelere ulaşabilmektedir.

Betta balığı gibi köpük yuva yapan labirentli balıklar için doğal yuva işlevi gören su mercimeği akvaryum bitkilerinin sevilen bir üyesidir. Haliyle akvaryumda su üstü bitkisi yetiştirmek isteyenler için su mercimeği özellikleri ve bakımı fazlasıyla merak konusudur.

Bu yazımızda su mercimeği bitkisi bakımı ile ilgilenenler için akvaryumda yetiştirilmesi konusunda ihtiyaç duyulan bilgileri paylaşacağız. Ayrıca özellikleri ve su mercimeği üretimi hakkında merak edilen tüm püf noktaları aktarmaya çalışacağız.

Doğal Habitatı 

Tüm dünyada yayılım gösteren bir bitki türü olduğundan kaynaklarda  bilimsel habitat belirtilmemiştir. Bilimsel adlandırması ise Lemna minor olan tespit edilen su mercimeği anavatanı Avrupa ve Amerika’ nın bazı bölgeleridir. Akvaryum bitkileri literatüründe “Duckweed” yani “Ördek Otu” ismiyle de bilinmektedir.

Su mercimeği nerede bulunur? Antartika ve kutup bölgeleri hariç tüm dünyada bulunabilir. Hatta yaşadığınız bölgedeki göl, gölet, su birikintisi, sazlık ve bataklık gibi durgun birikintilerinde dahi bulunduğunu görebilirsiniz. Kısa köklü yüzen bir bitki olduğundan bulunduğu sulak alandaki akışın yöneldiği sığ alanlarda toplanma eğilimindedir.

Göl veya su birikintisinde drenaj olabilir ya da akıntıya giden girişin çevresinde olabilir. Özellikle bol miktarda çözülmüş besin ve parlak güneş ışığına sahip olan su birikintilerinde su yüzeyinin tamamı su mercimekleri ile kaplanabilir.

Su Mercimeği Özellikleri

Su mercimeği nedir? Su mercimekleri, Lemna minör bilimsel adı ile tanınan milimetrik yaprak boyutlarına sahip bir bitki türüdür. Yeşil yapraklarının boyutları o kadar küçüktür ki su içerisinde yüzen yeşil mercimekleri andırdığından akvaryum su mercimeği bitkisi olarak isimlendirildiği düşünülmektedir.

Su yüzeyinde belirli dönemlerde minik çiçekleri oluşacaktır. Çiçeklenerek cinsel üreme gerçekleştirebileceği gibi bölünerek eşeysiz üreyebilme yeteneğine de sahiptir. Genellikle minik çiçekleriyle birlikte yeni su mercimekleri üreterek çoğalmaktadır.

Akvaryum içerisinde su mercimeği tohumu vasıtasıyla üreyen bir bitki türü değildir. Yaygın bir biçimde bölünerek çoğaldıkları gözlemlenmiştir. Üretken bir bitki tanesi yaşamı boyunca ortalama 20 kez bölünerek çoğalabilir.

Su Mercimeği Ne İşe Yarar?

Su mercimeği akvaryuma faydası konusunda incelendiğinde, bulunduğu akvaryum içerisindeki sağlıklı su değerlerinin sağlanmasında oldukça etkili olduğu tespit edilmiştir. Akvaryumdaki zararlı azot türevlerinin ve toksik kimyasal maddelerin giderilmesini destekler.

Su mercimeği suyu nasıl temizler? Su mercimekleri bulundukları su kütlesi içindeki amonyak-nitrit ve nitrat türevlerini besin maddesi olarak tüketir. Bazı türleri sudaki ağır metalleri kendi bünyesinde toplar ve su içindeki toksik kalıntıları giderir. Bu sayede akvaryum, havuz gibi toplanma alanlarındaki bitki kolonisinin fazla miktarı uzaklaştırılırken toksik maddeleri de uzaklaştırmış oluruz.

Su mercimeği yenir mi? İnsanlar tarafından tüketimi söz konusu olmamaktadır. Fakat otçul balık türleri için direkt olarak beslenmeye dahil olabileceği gibi ev yapımı yapımı yemlere de dahil olabilecek şekilde taze ve protein değeri yüksek bitkisel bir besin sunmaya elverişli bir yapısı vardır. Fakat sayıları sınırlı tutulduğu sürece faydalı bir varlık sergileyecektir. Sayıları sınırları aştığında zararları da beraberinde getirebilirler.

Su Mercimeği Üretimi

Su mercimeği nasıl çoğalır? Su mercimekleri önceden de bahsettiğimiz gibi çiçeklenerek ve bölünerek çoğalırlar. Fakat daha çok bölünerek çoğalma eğilimine sahiptirler. Ana bitki basitçe bölünerek minik bir bitki formu oluşturur ve filizlenir. Su ve yeterli besin olduğu sürece bu süreç devam eder.

Lemna minör olağanüstü bir büyüme hızına sahiptir. Hareketsiz suları daha çok benimsediğinden hızlı bir şekilde çoğalır. İlginç bir biçimde, ılıman iklimlerde su mercimekleri, sıcaklık düşmeye başladığında nişastalarını depolayarak soğuk havaları atlatabilir.

Nişasta depolamasının ardından, bitki su kütlesinin dibine batar ve sıcaklıkların tekrar yükselmeye başladığı bahar için beklemeye başlar. Baharın gelmesiyle birlikte ısıtan güneşe doğru tekrar su yüzeyine çıkarak çoğalmaya devam eder.

Su mercimeği üretimi nasıl yapılır? Akvaryumda veya uygun bir kap içerisinde su mercimeği üretmek istiyorsanız çok fazla çaba gerektirmediğini bilmelisiniz. Özel bir bakım gerektirmeyen su mercimekleri düşük ışıktan yüksek ışığa, yumuşak sudan sert su koşullarına kadar her ortamda gelişir. Sadece akvaryuma bir miktar bitki bırakarak gelişmesini takip edin.

Yoğun bir büyüme istiyorsanız, haftalık su değişimleri yapabilir, zaman zaman iz element gübreleri ekleyebilirsiniz. Ayrıca akvaryuma yüksek spektrumlu ışık kaynağı sağlanması büyümeyi destekleyecektir. Bunların dışında su mercimeklerini üretmek istediğiniz tank su yüzeyinin tamamen sakin olduğundan emin olun. Çünkü az miktardaki akıntı dahi büyümeyi yavaşlatır.

Su Mercimeği Faydaları

• Su mercimekleri, su kalitesini iyileştirmek için kullanılabilir. Suyun içindeki nitrattan fosfora kadar birçok besini emerek suyu temizler.
• Çevresel olarak uygun şartlarda hızla çoğalabilme yeteneği sayesinde biyolojik filtrelemeyi destekleyen bir yapıya sahip olan su mercimeği arıtma işlemini biyolojik olarak desteklemektedir.
• Bitkisel beslenen tropheus gibi balık türlerine sahipseniz, haftalık ara öğünlerinizde canlı bitkisel balık yemi olarak kullanabilirsiniz.
• Sudaki fazla minerallerin emilmesini sağlayan su mercimekleri, bir nevi nitrat filtresi işlevi görür. Fakat belirttiğimiz gibi sayıları kontrol altında tutulduğu sürece! Aksi takdirde bitkilerinizde besin eksiklikleri söz konusu olabilecektir. Çünkü bitki akvaryumlarında sayıları kontrolsüz şekilde artan su mercimekleri, kısa sürede nitratı tüketerek bitkilerin azot eksikliği yaşamasına neden olabilir.
• Su mercimekleri, bitki akvaryumları için demir testi işlevi de görmektedir. Mercimeklerin yaprakları yeşil olduğu sürece akvaryumdaki demir miktarı yeterli seviyededir. Fakat mercimek yapraklarında sararmalar oluşuyorsa demir eksikliği belirtisi gösteriyor demektir. Yapraklardaki renk değişimi uyarı niteliğinde olup, demir takviyesi gerektiğini gösteren belirtilerden biridir.
• Sucul bitki araştırmalarında kullanılır. Su mercimeği, fotosentez, bitki metabolizması, su kalitesi ve diğer konularda yapılan araştırmalar için önemli bir model bitkisidir.

Su Mercimeği Zararları

Balık bulunan tanklarda ya da bitki akvaryumlarında su mercimeklerinin nüfusu kontrol altında tutulmadığı takdirde çok hızlı bir şekilde çoğalırlar. Yeterli besin bulunan sularda o kadar hızlı çoğalırlar ki kısa sürede tank yüzeyi kaplanır. Akvaryum yüzeyinin komple kaplanması tank içerisindeki ışığın azalmasına, karanlık ve gölge alanların artmasına neden olmaktadır.

Sayıları haddinden fazla miktarlara ulaştığında akvaryum içerisindeki oksijenin hızlı bir şekilde tükenmesine neden olurlar. Bu nedenden dolayı özellikle balık beslenen havuzlarda oksijen desteği çoğunlukla bulunmadığından önerilmemektedir. Akvaryumda bile oksijeni fazla tüketeceklerinden balıklar için tehlikeli hale gelirler.

Bitki akvaryumlarında sınırlandırılmayan su mercimekleri tank yüzeyini kapladığında zemindeki bitkilerin gölgede kalmasına neden olur. Işık kaynağından yararlanamayan bitkiler zamanla bozulmaya ve ölmeye başlayacaktır. Olumsuz nüfus patlamasının devamında bitkileriniz ölecek akvaryum zemininde çorak bir arazi görünümü oluşacaktır.

Su Mercimeği Yemi

Su mercimeği kullanım alanları yönünden filtreleme sistemlerinin desteklenmesinin yanı sıra hayvan yemi olarak da kullanılan bir bitki türüdür. Lemna minör bulunduğu su kütlesi içerisinde filtrasyona katkı sağladığı gibi kimi canlılar için besin kaynağı olarak değerlendirilebilmektedir. Lemna minör şaşırtıcı şekilde enerji ve besin değeri içeren bir bitkidir. Hatta kimi yetiştiriciler tarafından süper gıda olarak isimlendirilmiştir.

Su mercimeği yemi nasıl kullanılır? Protein oranı bakımından (%20 ila %40) inanılmaz yüksek yapısı ve lif oranı sayesinde değerli ve sindirimi destekleyici bir gıda olması açısından su mercimeği hayvan yemi olarak da son derece değerli bir bitki türüdür. Su mercimekleri balık yemi olarak, Japon balıkları, koiler ya da tropheus benzeri bitkisel beslenen cichlidlerin yanı sıra elmas salyangozu gibi omurgasız hayvanlar tarafından severek tüketilir.

Canlılarınızın bitkisel beslenme ihtiyacını karşılamak için ayrı bir tank içerisinde ürettiğiniz su mercimekleri hayvan yemi olarak taze bir şekilde kullanılabilir. Ayrıca çoğu hobici tarafından sayı azaltmak amacıyla hediye olarak dahi verilen su mercimeklerinden edinmek suretiyle de kullanabilirsiniz.

Ayrıca ördek gölleri gibi süs havuzlarınız varsa lemna minor bitkileri, hayvan yemi olarak da değerlendirilebilir. Ördekler havuz içerisindeki su mercimeklerini afiyetle tüketecektir. Özellikle kanatlı hayvan yetiştiricileri tarafından dahi hayvan yemi olarak kullanıldığı bilinmektedir.

Amerika ve Avrupa’ da kanatlı hayvan üretimi yapan çiftlikler, çevrelerindeki su birikintilerinde bulunan su mercimeklerini toplayarak; tavuk, hindi, ördek ve kaz gibi kanatlı hayvanların beslenme öğününü zenginleştirmek amacıyla kullanmaktadır.

Su Mercimeğinden Kurtulmak

Su mercimekleri akvaryumumuza bazen istenmeden dahil olurlar. Bazense hevesle eklendikleri akvaryumlarda kontrol edilebilir miktarın üzerine çıkarak tüm yüzeyi kaplarlar. Kepçe ve süzgeç yardımıyla dahi toplanmaları son derece zor bir işlemdir. Bu nedenle, istenmeyen su mercimeğinden kurtulmak ve oluşumunu önlemek için; önerilerimizi dikkatle inceleyin:

• Öncelikle tek bir küçük su mercimeği tanesinin yüksek popülasyonlara ulaşabilmesi dolayısıyla su bitkileri satın alırken dikkatli olunmalıdır. Satın aldığınız bitkinin yanında istenmeyen misafirlerin olup olmadığından emin olun. Akvaryuma bitki eklerken ekleyeceğiniz bitkiyi sudan geçirdikten sonra akvaryuma ekleyin.
• Lemna minor bitkisiyle beslenmekten keyif alacak tropheus cichlid gibi balık türlerini ya da elma salyangozu gibi omurgasızları akvaryuma ekleyerek mücadelenin daha kolay olmasını sağlayabilirsiniz. Su mercimeğini yemek olarak gören canlılar, kısa sürede nüfusu kontrol altına alır ve zamanla yok olmalarını sağlar.
• Yüksek miktarlardaki su mercimekleri ince delikli çay ve pirinç süzgeci vasıtasıyla belirli aralıklarla akvaryumdan toplanabilir.
• Ayrıca akvaryumda skimmerların kullanılması yüzeydeki su mercimeklerinin toplanmasına katkı sağlayacaktır.
• Su mercimeklerini toplarken yayılma ve dağılma olmaması açısından çıkıntılı yapıya sahip hortum, ısıtıcı ve dekor malzemelerinin akvaryumdan çıkarılması işinizi kolaylaştıracaktır.
• Bitki ve moss yapraklarına yapışabilen tanelerin temizliği için bitkilerinizi sökmenize gerek yoktur. Mücadeleyi destekleyen mercimek tanelerini severek tüketen canlılar kalan taneleri kısa sürede bitirecektir. Sadece biraz bekleyin.

Sonuç olarak, su mercimekleri, su ekosistemi için hayati bir role sahiptir. Hem suyun temizlenmesi hem de sağlıklı bir diyet için önemli bir seçenek olarak kabul edilir. Bitki, doğal bir filtre görevi görerek su kalitesini iyileştirebilir ve biyolojik arıtma alanında kullanılabilir. Ekosistemin dengeleyici unsurlarından biri olan su mercimekleri, su yüzeyindeki besinleri emerek suyun kalitesini iyileştirirken aynı zamanda su altındaki istenmeyen bitkilerin büyümesini de engeller. Doğal bir bitki olduğu için çevre dostu bir seçenek olarak da değerlendirilebilir.

Hızlı İstatistikler

Bilimsel Adı: Lemna minor

Kökeni: Belirli bir bölgeye ait değildir.

Bakım Zorluğu: Kolay

Boyutları: 0,1 – 1,0 cm.

Aydınlatma İhtiyacı: Orta – Yüksek

Sıcaklık:  5 – 32 °C

pH: 4.5 – 9.0 (Çoğunlukla sertlik tercihi yoktur.)

Gelişim Hızı: Hızlı

Yazımızın devamında, Java Moss ve Özellikleri hakkında detaylı bilgilerden oluşan makalemizi incelemek isterseniz tıklayınız.

Ayrıca, Bitki Akvaryumu Aydınlatma Gereksinimleri konusunda bilgi edinmek için tıklayınız.

Fotoğraf Galesi